Over de Viersen Sculpturen Collectie

De "Skulpturensammlung Viersen" is een particulier initiatief van de Verein für Heimatpflege e. V. Viersen, die zich tot taak heeft gesteld de beeldende kunsten van onze tijd de kans te geven zich in het centrum van onze stad te ontwikkelen en daartoe belangrijke beeldhouwwerken voor de districtsstad Viersen te verwerven.

In de "Beeldencollectie Viersen" worden voorbeeldige posities van de beeldhouwkunst van onze tijd in een bijzondere stedelijke situatie gepresenteerd. Daarbij moeten zeer verschillende en ook tegenstrijdige artistieke tendensen worden samengebracht in werken van de hoogste kwaliteit. De stad wordt zo een permanent trefpunt voor een polyfoon artistiek gebeuren.

Een project als de "Skulpturensammlung Viersen" als burgerinitiatief met de hoogste kwaliteitsnormen en grote financiële inspanningen op te zetten en het nu al meer dan 30 jaar zonder begrotingsmiddelen gestaag voort te zetten, mag gerust een geluk voor een stad worden genoemd. Het is overigens niet alleen een weekend-evenement, maar het hele jaar door, 24 uur per dag, open voor het geïnteresseerde publiek.

De eerste stap werd mogelijk gemaakt door een mecenas, namelijk William Pohl, een inwoner van Viersen die naar de Verenigde Staten van Amerika was geëmigreerd. Hij had echter gewild dat zijn schenking aan de Vereniging voor het behoud van de plaatselijke geschiedenis in Viersen zou worden gebruikt voor het behoud van zijn ouderlijk huis als museum voor plaatselijke geschiedenis. Een doel dat onbereikbaar werd nadat de stad het terrein waarop zijn ouderlijk huis stond, had bestemd voor de uitbreiding van de toenmalige meisjesschool in de Lindenstraße (nu een scholengemeenschap). Pas bij de tweede poging kon worden ingegaan op een eerdere overweging van de echtgenote van William Pohl, Dr. La Vera Pohl, die in de Verenigde Staten jarenlang directeur van het Milwaukee Art Museum is geweest, volgens welke de schenking ten goede moest komen aan de artistieke verrijking van de stad.

Zoals gezegd was de schenking bestemd voor de Verein für Heimatpflege Viersen, een vereniging die zich - evenals andere heemkundige en historische verenigingen - in de eerste plaats inzette voor de geschiedenis van de stad, het behoud van monumenten, dialect, gebruiken en, als er al iets was, de zogenaamde heemkundekunst. Indien het toch mogelijk was de goedkeuring van de algemene vergadering van de vereniging te verkrijgen voor de aanwending van de fondsen voor de stichting van een beeldencollectie van hedendaagse kunst, dan was dit niet in de laatste plaats te danken aan het artistieke concept van Dr. Joachim Peter Kastner, dat in overleg met het bestuur was uitgewerkt en op de vergadering werd gepresenteerd.

Sculpturen van Erwin Heerich, K. H. Hödicke, en David D. Lauer zouden aanvankelijk zijn aangekocht met geld uit de schenking van Pohl. Deze drie beeldhouwwerken werden in september 1989 geïnstalleerd in de omgeving van de classicistische Städtische Galerie im Park, gebouwd in 1868, en het Kreishaus des Kreises Viersen, voltooid in postmoderne stijl in 1984, en overgedragen aan het publiek.

De fondsen van Pohl's schenking waren dus uitgeput. De eerdere aankopen en het plan voor een uitbreiding van de collectie, dat aanvankelijk voorzag in de aankoop van een sculptuur van Mark di Suvero, overtuigden echter de "Stichting voor Kunst en Cultuur van de deelstaat Noordrijn-Westfalen", die onder voorzitterschap van de toenmalige minister-president Dr. h. c. Johannes Rau verklaarde de "uitstekende activiteiten voor de kunst in Viersen" met een subsidie te willen honoreren.

Dat de "Beeldencollectie Viersen" met de installatie van de in 1987 ontstane sculptuur "New Star" van Mark di Suvero kon worden aangevuld, is dan ook in de eerste plaats te danken aan de "Stichting voor Kunst en Cultuur van de deelstaat Noordrijn-Westfalen" en haar toenmalige secretaris, Fritz-Theo Mennicken, die de sculptuur op voorstel van de Verein für Heimatpflege via de kunsthandel (John Berggruen Gallery, San Francisco) voor de stichting heeft verworven en als bruikleen aan de stad Viersen ter beschikking heeft gesteld. Het werd door Mark di Suvero zelf opgericht op de Diergardtplatz in Viersen op 14 april 1992, en gepresenteerd door Johannes Rau.

Daarna mocht de stad Viersen giften aanvaarden die Erwin Heerich aan de vereniging voor het behoud van de plaatselijke geschiedenis had gedaan. Erwin Heerich voegde een vogelbad van hetzelfde materiaal als een vloersculptuur toe aan zijn sculptuur van Eifelbasaltlava, die in het kader van de schenking van Pohl was opgesteld. Hij creëerde ook stenen en metalen banken die overeenkomen met de artistieke kenmerken van de beeldencollectie en verving de gebruikelijke tuinbanken.

Terwijl de eerste drie aanwinsten mogelijk waren dankzij de schenking van Pohl en de sculptuur van Mark di Suvero in bruikleen was van de "Stichting voor Kunst en Cultuur van de deelstaat Noordrijn-Westfalen", was een verdere uitbreiding van de collectie alleen mogelijk in het licht van de hernieuwde steun van de stichting als in dezelfde mate plaatselijke sponsors konden worden gevonden. Op die manier kon niet alleen het draagvlak worden vergroot, maar konden ook veel vrienden en sponsors uit de burgerij worden gewonnen.

Daarom werd de bronzen "Wirbelsäule - de gelede zuil", die Anthony Cragg speciaal voor Viersen ontwierp, in 1996 aangekocht en opgericht. In 1998 volgde een stalen sculptuur van Wolfgang Nestler "Position im Schwerpunkt".

Bij elke volgende stap in de uitbreiding van de "Beeldencollectie Viersen" lag het voor de hand om het werk van de betreffende kunstenaar toegankelijk te maken door middel van een tentoonstelling in de Städtische Galerie im Park in Viersen, in combinatie met een begeleidende publicatie. Aangezien artistiek werk veel uitleg vergt, was de betrokkenheid van opvoeders en leerlingen van de scholen van de stad en het district niet minder belangrijk. Dit hield niet alleen in dat publicaties in klassensets en uitnodigingen voor speciale rondleidingen door de respectieve tentoonstellingen werden verstrekt, maar ook dat leerlingen van alle soorten scholen, met inbegrip van scholen voor beroepsonderwijs en scholen voor geestelijk en leergehandicapten, in het kader van hun lessen met de sculpturen te maken kregen. De resultaten leidden tot een tentoonstelling in 1999 onder de titel "Sculpturen maken school - School maakt sculpturen", die de best bezochte tentoonstelling in de Städtische Galerie im Park werd. "De picturale dialoog, het herscheppen of herontwerpen van een beeld uit de "Skulpturensammlung Viersen" garandeerde ook de bij het kunstproject betrokken leerlingen een nieuwe benadering van de werken".

(Barbara Wichelhaus, Kunst im Dialog, Schüler im "Gespräch" mit den Werken aus der Skulpturensammlung Viersen, begeleidende tekst bij een vervolg tentoonstelling in Viersen vanaf 9. 8. 1999)

Tenslotte werd in 1999 met de hulp van de directie van Kaiser's Kaffee-Geschäft AG in Viersen in hun zeefdrukkerij een grafische editie uitgegeven ten bate van de "Skulpturensammlung Viersen", waarvan de opbrengst bestemd is voor nieuwe aankopen en voor begeleidende tentoonstellingen. De editie bestaat uit een map gelimiteerd tot 40 exemplaren met 10 zeefdrukken op papierformaat 100 x 70 cm en een titelpagina. De portefeuille, die momenteel slechts in enkele exemplaren verkrijgbaar is, bevat werken van Anthony Cragg, Heinrich Gillis Görtz, Erwin Heerich, K. H. Hödicke, Peter Kastner, David D. Lauer, Michael Schoenholtz, Bill Scott, Mark di Suvero en Norbert Tadeusz.

Een andere aankoop werd gedaan in 2001. Het is het bronzen beeldhouwwerk "Chaosmos" van Roberto Sebastian Antonio Matta Echaurren. De kunstenaar, die op 11 november 1911 in Santiago de Chile werd geboren en de grote meester van de surrealistische kunst was, woonde in die tijd in de oude Etruskische stad Tarquinia bij Rome. Vanwege zijn leeftijd was hij niet meer in staat om persoonlijk aanwezig te zijn bij de overhandiging van zijn sculptuur in Viersen op 5 mei 2002, maar stuurde hij zijn vrouw, Germana Matta-Ferrari, die bij deze gelegenheid de keramiek "Etre Cri" als geschenk aan de "Skulpturensammlung Viersen" overhandigde. De "Viersener Sparkassenstiftung" steunde voor het eerst de aankoop van Matta's sculptuur "Chaosmos" en stond vervolgens met haar permanente steun garant voor een gestage ontwikkeling van de collectie, die het op haar beurt mogelijk maakte om bovenlokale stichtingen zoals de "Rheinische Sparkassenstiftung" en vooral de "Kunststiftung NRW" voor de resterende financiering te winnen.

Op 16 september 2007 werd de collectie opnieuw uitgebreid met de sculptuur Optimus II van Günter Haese. Voor het eerst kon de minister-president van de deelstaat NRW voor een sponsorschap worden gewonnen. Dat is in beslissende mate te danken aan de inzet van de staatssecretaris van Cultuur van de deelstaat NRW, Hans-Heinrich Grosse-Brockhoff, die het werk van Günter Haese zeer goed kent en inziet wat het betekent dat de kunstenaar zich voor het eerst in Viersen aan een monumentale sculptuur in de openbare ruimte waagt en dat met grote overtuiging doet. Zo ontstond in de "Skulpturensammlung Viersen" opnieuw een uniek stuk dat in deze vorm nog niet elders heeft bestaan.

De supraregionale weerklank werd niet in de laatste plaats gecreëerd door het feit dat de deelnemende kunstenaars er van hun kant belang aan hechtten dat de begeleidende publicatie zou worden toegezonden aan de musea in Europa en overzee waar zij met hun werken vertegenwoordigd zijn of waar zij reeds tentoongesteld hebben. Daarom is de publicatie, die door de Verein für Heimatpflege bij elke nieuwe aanwinst wordt uitgegeven, in het Duits en het Engels geschreven, evenals de website (www.skulpturensammlung-viersen.de), die nu de volledige collectie met foto's en tekstuele toelichtingen in het Duits, Frans, Italiaans, Spaans en Nederlands presenteert.

Inmiddels is de collectie lid geworden van de Arbeitsgemeinschaft Bildhauermuseen und Skulpturensammlungen e.V.. Deze toelating gaat gepaard met de hoogste erkenning en bevestiging van de museale status van de collectie, temeer daar tot de kleine kring van 34 leden illustere instellingen behoren als de Nationalgalerie Berlin, de Skulpturensammlung Dresden, het Wilhelm Lehmbruck Museum Duisburg en de Kunsthalle Mannheim.

Er wordt een audiogids aangeboden. De eerste bouwdoos voor beeldhouwwerken van Prof. Ernst Althoff is verschenen en reeds uitverkocht. Er zijn binnenstedelijke verkeersborden ontworpen, een poststempel "Skulpturensammlung Viersen" wordt door de stad en het district gebruikt en een bus van de Niederrheinwerke maakt intussen reclame voor de collectie.

Op 30 mei 2010 had de "Skulpturensammlung Viersen" weer een nieuwe aanwinst te melden. Voor het eerst in zijn twintigjarig bestaan werd het verrijkt met de gulle gift van een familie uit Viersen, het echtpaar Jakob en Brigitte Peters-Messer en hun zonen Florian en Jakob. De monumentale sculptuur China Daily, Services top task for Games, van de Chinese kunstenaar Wang Du, gemaakt in 2007, werd door de familie bewust aangekocht in het kader van een gezamenlijke actie bij de Berlijnse kunsthandel Arndt und Partner, om het een geschenk te maken voor de "Skulpturensammlung Viersen".

Opnieuw wordt de "Skulpturensammlung Viersen" bevestigd in de absolute eigenheid van haar bezit en tegelijkertijd is de uit Parijs afkomstige kunstenaar Wang Du voor het eerst in ons land monumentaal vertegenwoordigd in de openbare ruimte. Het generatie-overschrijdende karakter van de collectie - tussen de geboortejaren van de kunstenaars Matta-Echauren ( 1911) en Wang Du (1956) ligt al bijna een halve eeuw tijdsafstand - wordt symbolisch ondersteund door de twee generaties van de familie Peters-Messer en is tevens bedoeld om in te gaan op de gedachte dat hier in dit project de verantwoordelijkheid niet alleen door de ene generatie gedragen moet worden, maar ook aan de jongere moet worden doorgegeven, en omgekeerd wordt de bereidheid gesignaleerd dat hier het burgerlijke engagement op het gebied van de hedendaagse beeldende kunst door de jongere als zin- en levenstaak wordt opgevat en begrepen.

Daarvoor zijn wij dank verschuldigd aan de voorzitter van de raad van bestuur van de Sparkasse Krefeld, Dr. Birgit Roos, aan de voorzitter van de raad van trustees, Fritz Meies, die de collectie altijd als een bakenproject heeft beschouwd en er met grote overtuiging voor heeft geijverd, evenals aan de niet minder geëngageerde voorzitter van de stichting, Stefan Vander, en de overige leden van de raad van trustees. De beeldhouwer Gereon Krebber, geboren in 1973, behoort tot de jongere generatie kunstenaars. In het kader van zijn lectoraat oriëntatie aan de Kunstacademie Düsseldorf begeleidt hij sinds 2012 studenten die aan het begin van hun artistieke carrière staan. Hij heeft de ontwikkeling van de beeldencollectie van Viersen jarenlang op de voet gevolgd. Samen met de Münster professoren Maik en Dirk Löbbert is Krebber sinds enkele jaren jurylid van de "Art Generator". Deze beurs, die sinds 2008 jaarlijks wordt uitgereikt door NEW Viersen GmbH en de stad Viersen, stimuleert jonge kunstenaars over de regionale grenzen heen en verleent een atelier en appartement in de Alte Lateinschule in Viersen voor de duur van een jaar. In een procedure in twee fasen kiest de jury uit de talrijke kandidaten de prijs. De juryvergaderingen worden altijd gehouden in de Städtische Galerie im Park, die het middelpunt vormt van de beeldencollectie van Viersen.

"De monumentale sculpturen van verschillende vormen, afmetingen en materialiteit, zijn in de afgelopen bijna 40 jaar gemaakt en hier bijeengebracht uit de meest uiteenlopende delen van de wereld. Men denke aan "Chaosmos", de bronzen sculptuur van de Chileen Matta Echauren, die zijn basis had in Parijs en Tarquinia/Italië, aan "New Star" van de Italiaans-Amerikaan Mark Di Suvero van de Noord-Amerikaanse westkust, aan "Wirbelsäule" van de Engelsman Tony Cragg, die in Wuppertal woont, en aan "China Daily" van de Chinees Wang Du, die in Parijs woont en werkt. Deze internationaliteit is goed voor ons, want zij verbindt de naam van onze stad met allerlei delen van de wereld en helpt ons verder te kijken dan het spreekwoordelijke eind van onze neus lang is - en zo nieuwe, onopgemerkte perspectieven te openen. En dit niet alleen vanuit artistiek oogpunt, maar ook met betrekking tot de integratie van de verschillende mensen die in onze stad wonen, alsmede de samenwerking van onze bedrijven en ondernemingen en de uitbreiding van hun supraregionale en internationale verbindingen. Toegepast op de beeldencollectie als geheel betekent dit: "Niets symboliseert de vrijheid en veelzijdigheid, de openheid en ernst van ons wereldbeeld beter dan deze kleine maar monumentale, doelloze verzameling kunstwerken. Het is gemaakt voor onze stad, en het moet tegelijkertijd een teken zijn van onze stad en van het denken en handelen dat er heerst".

(Günter Thönnessen, Erkenning van de burgemeester van de stad Viersen in: Wang Du in de beeldencollectie Viersen)

De toekenning van de Rheinlandtaler aan de voorzitter van de Verein für Heimatpflege e. V. Viersen door het Landschaftsverband Rheinland op 8 september 2010 werd volgens de persuitnodiging als volgt gemotiveerd: "De Skulpturensammlung Viersen is een van de belangrijkste hedendaagse sculptuurcollecties in het Rijnland. De Verein für Heimatpflege e. V. Viersen heeft op eigen initiatief werken van vooraanstaande internationale kunstenaars bijeengebracht. De collectie draagt bij tot een nieuw en toekomstgericht totaalbeeld van de stad Viersen".

Viersen, november 2020
Dr. Albert Pauly
1e Voorzitter van de Vereniging voor het behoud van de plaatselijke geschiedenis e. V. Viersen